Charakterystyka stref roślinnych i glebowych w Afryce;
WILGOTNY LAS RÓWNIKOWY W KOTLINIE KONGO;
W strefie klimatu równikowego wilgotnego występuje wiecznie zielony, gęsty, wilgotny wielowarstwowy las będący najbujniejszą formacją roślinną na Ziemi. Wyróżnia się on wielką bioróżnorodnością gatunkową i ekosystemową. Szacuje się, że żyje w nim ok. 25 tys. gatunków roślin, w tym ok. 3 tys. drzew. Las równikowy, nazywany także lasem deszczowym, składa się z kilku warstw roślinności wzajemnie się przenikających. Wysoka temperatura powietrza i duża wilgotność umożliwiają całoroczną wegetację roślin. Brak pór roku powoduje, że obok siebie występują rośliny tego samego gatunku, z których jedna dopiero kwitnie, a druga już owocuje. Cechą charakterystyczną drewna jest brak pierścieni przyrostów rocznych. Świat zwierząt jest również bardzo różnorodny.
Wysoka temperatura gleby i duża jej wilgotność przyczyniają się do szybkiego rozkładu szczątków organicznych, które są natychmiast wykorzystywane przez kolejne pokolenie roślin. Procesy chemiczne i biochemiczne przebiegają tu kilkakrotnie szybciej niż w innych strefach. W procesie wietrzenia powstają tlenki żelaza i glinu barwiące gleby na czerwono. Są one nazywane glebami czerwono-żółtymi.
ZOBACZ PREZENTACJĘ;
SAWANNA W STREFIE KLIMATU PODRÓWNIKOWEGO;
W strefie klimatu podrównikowego, w którym naprzemiennie występują pora deszczowa i sucha, charakterystyczną formacją roślinną jest sawanna. Obejmuje ona obszar na północ od lasu równikowego do równoleżnika 15°N i na południe do 18°S. Sawanna jest formacją roślinną zajmującą największy obszar w Afryce. W zależności od długości trwania pory wilgotnej i sumy opadu różni się ona składem gatunkowym roślinności. Dominującą roślinnością zawsze są trawy z pojedynczymi kępami drzew, głównie akacji o parasolowatych kształtach i baobabów. Im mniejsza ilość opadu, tym uboższa jest roślinność. W obszarze o niskim opadzie, ok. 200-500 mm, występuje typ suchej sawanny kolczastej porośniętej przez niskie trawy i kolczaste krzewy. W porze deszczowej sawanny obfitują w pokarm roślinny, dlatego też w tym czasie występuje tu bogaty i zróżnicowany gatunkowo świat zwierząt trawożernych, liściożernych, mięsożernych i padlinożernych.
Gleby na sawannach są ubogie w składniki odżywcze. Sezonowa zmienność zawartości wilgoci powoduje wymywanie cząstek ilastych. Występujące na sawannach częste pożary niszczą ochronną pokrywę roślinną i obnażają warstwę glebową, z której deszcz wypłukuje, a wiatr wywiewa substancje pokarmowe. Typowymi glebami sawann są gleby czerwonobrunatne.
PUSTYNIE W STREFIE KLIMATU ZWROTNIKOWEGO SUCHEGO;
W strefie klimatu zwrotnikowego suchego i skrajnie suchego występują pustynie. Termin ten odnoszący się do formacji roślinnej określa obszar pozbawiony zwartej szaty roślinnej. W Afryce Północnej na zwrotniku Raka leży Sahara – największa gorąca pustynia na świecie o powierzchni 9 mln km2. Na południu na zwrotniku Koziorożca rozciąga się półpustynia Kalahari i leżąca na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego pustynia Namib. Na tych obszarach czynnikami kształtującymi krajobrazy są: duże zmiany temperatury powietrza między dniem a nocą, częste suche i gorące wiatry oraz sporadyczne (raz na kilka lat) obfite i gwałtowne deszcze. Roślinność jest uboga, stanowią ją suchorosty i słonorośla. Zwierząt też jest niewiele i wszystkie są doskonale przystosowane do długich okresów suszy. W niektórych miejscach pustyń wody gruntowe występują na powierzchni (w postaci źródeł) albo płytko pod ziemią – wydrążono tam studnie i powstały oazy – miejsca, gdzie rozwinęła się względnie bogata roślinność
Elementem klimatu kształtującym gleby na pustyniach są wielkie wahania temperatury powietrza oraz silne wiatry. Przyczyniają się one do intensywnego wietrzenia mechanicznego, którego wynikiem jest obfita zwietrzelina składająca się z okruchów skalnych, żwirów, piasków i pyłów. Wiatr przemieszcza składniki wietrzenia i powstają różne typy pustyń: kamienista, żwirowa, piaszczysta, pylasta.
Podsiąkanie wód i ich szybkie parowanie powoduje powstanie skorup i wykwitów solnych – tworzą się wówczas gleby zasolone lub gleby słone.
ROŚLINNOŚĆ ŚRÓDZIEMNOMORSKA W STREFIE KLIMATU PODZWROTNIKOWEGO;
Wybrzeża nad Morzem Śródziemnym i południowe krańce Afryki objęte są klimatem podzwrotnikowym. W tym klimacie lato jest ciepłe i suche, zimą opady są dość wysokie, ale temperatury stosunkowo niskie. Dwa czynniki sprzyjające rozwojowi roślinności nie występują w tym samym czasie. Wpływa to na rozwój określonych gatunków roślin i ich postacie. Dominująca formacja roślinna na północy Afryki to zielone zarośla kolczastych krzewów zwane makią. Są one niezbyt wysokie, gdzieniegdzie występują rzadkie lasy z dębem ostrolistnym i wawrzynem szlachetnym. Na południowych krańcach Afryki spotkać można podobny typ roślinności, ale tamtejsze gatunki są inne niż na północy kontynentu. Rośliny dostosowały się tam do letniego, wydłużonego okresu suszy, rozwinęły głębokie systemy korzeniowe i wykształciły sposoby zapobiegania utracie wody. Liście są twarde, długie, srebrzyste, pokryte często warstwą chroniącą przed zimnem i zmniejszającą parowanie. Roślinność klimatu podzwrotnikowego wilgotnego często określa się jako zimozieloną i twardolistną
Najważniejszymi glebami w tych obszarach są słabo zwietrzałe gleby brunatne oraz gleby czerwonobrunatne – terrarosa. Cechują się one sezonową zmiennością uwilgocenia.
