2 sie 2019

 

Krótka opowieść o gospodarce Polski;

Przemysł – działalność gospodarcza, która polega na wydobywaniu zasobów przyrody, produkowaniu wyrobów oraz świadczeniu usług w zakresie zaopatrywania w energię, wodę i gaz. Odbywa się na dużą skalę, na zasadzie podziału pracy i za pomocą maszyn.

Gałąź przemysłu – grupa zakładów, które przerabiają ten sam rodzaj surowca, mające podobną technologię lub podobne przeznaczenie wyrobów gotowych, np. przemysł elektromaszynowy, chemiczny, metalurgiczny, mineralny, drzewno – papierniczy, spożywczy, lekki, paliwowo-energetyczny.

Branża przemysłu – wydzielona z gałęzi grupa zakładów, która przerabia ten sam rodzaj surowca, mająca podobną technologię produkcji lub podobne przeznaczenie wyrobów gotowych, np. przemysł tartaczny, meblowy, płyt i sklejek, celulozowy.

 

 

 

  • Początki działalności przemysłowej na ziemiach polskich miały miejsce w Okręgu Staropolskim znajdującym się w dolinie rzeki Kamiennej, w okolicach Kielc. Już w średniowieczu wydobywano tam rudy metali, z których wytapiano żelazo, miedź, ołów, cynk i srebro. Największy rozkwit tego okręgu przypadł na wiek XIX, a dominującą dziedziną produkcji było hutnictwo żelaza.
  • Na ziemiach polskich przemysł na dużą skalę zaczął się rozwijać pod koniec XIX wieku. Podstawą były najpierw surowce mineralne, na bazie węgla kamiennego rozwinął się Górnośląski Okręg Przemysłowy, w którym oprócz kopalń działały koksownie, huty, walcownie, odlewnie i inne zakłady przemysłu ciężkiego.
  • Poza Śląskiem działalność produkcyjna skupiała się głównie na obszarach miejskich  z zasobami siły roboczej i rynkami zbytu. W Warszawie (przemysł metalowy i maszynowy), Łodzi (przemysł włókienniczy), Gdańsku (przemysł stoczniowy), Poznaniu (przemysł maszynowy).
  • W latach 30. XX wieku na bazie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego planowano utworzyć Centralny Okręg Przemysłowy sięgający na południe do Podkarpacia, by ożywić gospodarczo tamtejsze tereny. Jego podstawą miał być przemysł ciężki oparty na hutnictwie żelaza oraz chemiczny związany z wydobyciem ropy naftowej, jednak początek II wojny światowej w 1939 roku pokrzyżował te plany.
  • Po wojnie w Polsce wprowadzono ustrój socjalistyczny, w związku z czym większość działów gospodarki została upaństwowiona i objęta centralnym  planowaniem. Główny nacisk położono na rozwój przemysłu ciężkiego, a wiodącą branżą miało być górnictwo węgla kamiennego na Górnym Śląsku. W efekcie powstały m. in. wielkie huty w Krakowie (Nowa Huta) i Dąbrowie Górniczej (“Katowice”), fabryki samochodów w Warszawie, Bielsku Białej i Tychach, fabryki wagonów we Wrocławiu i w Chorzowie, zakłady zbrojeniowe w Gliwicach i Radomiu czy też nowe stocznie na wybrzeżu.
  • W latach 50. odkryto duże złoża siarki i rud miedzi. Rozpoczęto także odkrywkową eksploatację węgla brunatnego. Dzięki temu gospodarka mogła rozwijać się w innych kierunkach – przemysł elektrotechniczny, elektroniczny, chemiczny. W 1964 roku oddano do użytku rurociąg “Przyjaźń”, którym do dziś płynie rosyjska ropa naftowa przerabiana w wielkiej rafinerii w Płocku.

Po wprowadzeniu w 1989 roku w Polsce ustroju demokratycznego, wprowadzono także kapitalistyczną gospodarkę. Okazało się, że polskie państwo nie jest wstanie utrzymać państwowych przedsiębiorstw lub nie są one nieopłacalne. W 1989 roku przeszliśmy na gospodarkę rynkową i w związku z tym:

  • wiele nierentownych zakładów przemysłowych zostało zlikwidowanych, a pozostałe musiały poddać się restrukturyzacji i prywatyzacji;
  • zmniejszyło się wydobycie większości surowców mineralnych, a także ogólna wartość produkcji przemysłowej;
  • do upadku zakładów przemysłu lekkiego i elektronicznego w dużym stopniu przyczynił się napływ tanich towarów chińskich;
  • dzięki m.in. inwestorom zagranicznym pojawiło się wiele nowych firm przemysłowych, zwłaszcza w Specjalnych Strefach Ekonomicznych;

 

Przydatne linki – przemysł: