25 lut 2020

Pojezierze Mazurskie

 

 

Pojezierze Mazurskie leżące we wschodniej części pasa pojezierzy – krajobraz młodoglacjalny z wyraźną rzeźbą polodowcową (powstały w wyniku topnienia lądolodu). Liczne jeziora morenowe (Mamry, Śniardwy, Niegocin) oraz rynnowe (Hańcza – najgłębsze w Polsce 108,5 m, Wigry, Jeziorak) tworzą wyjątkowo zróżnicowany krajobraz. Największe wzniesienia: Dylewska Góra (312 m n.p.m.),  Góra Szeska (309 m n.p.m.) – to wzniesienia moreny czołowej. Równinne tereny to pola sandrowe (Równina Iławska, Mazurska). Duży wpływ zimnych mas powietrza znad Rosji powoduje, że wschodnia część Pojezierza Mazurskiego  to „polski biegun zimna” (Pojezierze Suwalskie). Pojezierze Mazurskie to obszar atrakcyjny turystycznie (Kraina Wielkich Jezior Mazurskich).

Działalność lądolodu i jego wpływ na rzeźbę terenu w Polsce

  • Jeziora rynnowe – powstały w rynnach wyżłobionych przez lądolód i płynące pod nim rzeki. Są długie, wąskie, głębokie, o stromych brzegach – np. jeziora: Jeziorak, Hańcza, Miedwie, Raduńskie, Drwęckie, Nidzkie, Mikołajskie, Tałty czy Gopło.
  • Jeziora morenowe (zastoiskowe, zaporowe) – powstały w zagłębieniach w osadach pozostawionych przez lodowiec, na skutek zatamowania odpływu wód przez wały morenowe. Są płytsze od jezior rynnowych, charakteryzują się rozwiniętą linia brzegową i znacznymi rozmiarami np. Śniardwy, Mamry, Niegocin.
  • Moreny to wały usypane z materiału skalnego przenoszonego przez lodowiec.
  • Moreny czołowe – powstają wzdłuż czoła lodowca, w formie wałów i pagórów równoległego do czoła. Tworzy je materiał skalny wyorany przez lodowiec (gdy lodowiec posuwa się do przodu, nacisk lodu na podłoże jest tak duży, że wystające skały zostają oderwane i przesuwają się wraz z lodem). Moreny czołowe tworzą na Niżu Polskim najwyższe wzniesienia, np. Wieżyca (329 m n.p.m.) na Pojezierzu Kaszubskim, Dylewska Góra (312 m n.p.m.) i Szeskie Wzgórza (309 m n.p.m.) na Pojezierzu Mazurskim oraz ciągi wzgórz, m.in. Wzgórza Trzebnickie, Wzgórza Dalkowskie, Wzgórza Ostrzeszowskie na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce;
  • Pradoliny to ogromne doliny rzeczne utworzone przez wody roztopowe na przedpolu lądolodu.
  • Sandry – rozległe, płaskie stożki napływowe zbudowane ze żwirów i piasków osadzonych i wypłukanych przez wody z topnienia lądolodu. Równiny sandrowe powszechnie występujące na Niżu Polskim, ponieważ na sandrach rozwinęły się bardzo słabe gleby (bielicowe), porastają je głównie lasy sosnowe, np. Bory Tucholskie, Puszcza Drawska, Puszcza Piska, Puszcza Augustowska.

Dla zainteresowanych;