Polska usytuowana jest na półkuli północnej i wschodniej, w średnich szerokościach geograficznych, pomiędzy 49°00’ a 54°50’ szerokości geograficznej północnej, oraz między 14°07’ a 24°09’ długości geograficznej wschodniej. Nasz kraj leży w centralnej części Europy, w większości w pasie Niżu Środkowoeuropejskiego, w którego skład  wchodzi Niż Polski. Terytorium Polski rozciąga się od południowych wybrzeży Morza Bałtyckiego po Karpaty i Sudety. Jego przeważająca część znajduje się w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², składają się na nią zarówno obszar lądowy (z wodami śródlądowymi), jak i fragment morskich wód wewnętrznych, czyli między innymi część Zalewu Wiślanego oraz  Zalewu Szczecińskiego. Całkowita Powierzchnia terytorium Polski wynosi 322 575 km², w tym: obszar lądowy (wraz z wodami śródlądowymi) – 311 888 km²morskie wody wewnętrzne – 2005 km², morze terytorialne – 8682 km².  Środek geometryczny Polski znajduje się we wsi Piątek (52004’N, 19°28′E), 15 km na wschód od Łęczycy, 19 km na południe od Kutna, a 33 km na północ od Łodzi.

  1. Polska położona jest:
    • na półkuli północnej i wschodniej;
    • w środkowej Europie;
    • na szlakach komunikacyjnych państw europejskich z zachodu na wschód;
    • między Bałtykiem a Karpatami;
    • w dorzeczu Wisły i Odry;
    • w środkowej części Niżu Europejskiego;
    • na pograniczu dużych jednostek geologicznych Europy;
    • w strefie ścierania się klimatu morskiego i kontynentalnego;
  2. Najdalej wysunięte punkty:
  • Na północ – Przylądek Rozewie (Gwiazda Północy, punkt na plaży – Jastrzębia Góra)– 54050′ N (szerokości geograficznej północnej);
  • Na południe – szczyt Opołonek (Bieszczady) – 49000′ N (szerokości geograficznej północnej);
  • Na zachód – kolanko Odry koło Osinowa Dolnego (gmina Cedynia) – 14007′ E (długości geograficznej wschodniej);
  • Na wschód – kolanko Bugu koło Zosina (gmina Horodło) – 24009’E (długości geograficznej wschodniej) – Przejście graniczne Zosin-Uściług;

3. Rozciągłość terytorium Polski:

  • Rozciągłość południkowa – 5050’– 649 km;
  • Rozciągłość równoleżnikowa – 10002′ – 689 km;

4. Konsekwencje szerokości geograficznej:
• Zróżnicowanie kąta padania promieni słonecznych w ciągu roku;
• Różna długość dnia w ciągu roku;
o Latem dzień jest dłuższy ≈ 60 min na północy Polski – Gdzie w Polsce najdłuższy dzień w roku potrwa ponad 17 godzin? – twojapogoda.pl;
o Zimą dzień jest dłuższy na południu Polski;

5. Konsekwencje długości geograficznej:
• Wschód słońca jest wcześniejszy na krańcach wschodnich Polski o ok. 40 minut niż na zachodnich;


Czas słoneczny to czas mierzony widomym ruchem Słońca.

  • 360° długości geograficznej (pełny obrót) – 24 godziny,
  • 180° długości geograficznej – 12 godzin,
  • 15° długości geograficznej – 1 godzina,
  • 1° długości geograficznej – 4 minuty.

Górowanie słoneczne to moment najwyższego położenia Słońca nad linią widnokręgu w ciągu doby (Słońce nie musi być wtedy w zenicie!).

Określając różnicę czasu słonecznego bierzemy pod uwagę wartości południków, czyli długość geograficzną danego miejsca. Im dalej punkt jest położony na zachód, tym wcześniejsza godzina.

 


 

Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0. Większość terytorium Polski leży w strefie czasu środkowoeuropejskiego a wschodnie krańce w strefie czasu wschodnioeuropejskiego

 


 

Czytaj więcej….