Ekologia (gr. οἶκος (oíkos) ’dom’ + λόγος (logos) ’nauka’) – nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody, zajmująca się badaniem wzajemnych zależności między organizmami oraz między organizmami a ich nieożywionym → środowiskiem, (czyli strukturą ekosystemów). Dla ekologów świat jest domem, w którym każda jednostka, każdy osobnik zależy od innych oraz od środowiska, w którym żyje. Ekolodzy badają środowiska naturalne, jak i żyjące w nich gatunki, by je chronić, jeżeli są zagrożone. Wszystkie gatunki i środowiska tworzą biosferę, która z kolei dzieli się na biomy (góry, pustynie itd.) tworzące mozaikę ekosystemów.
Czym jest nauka o środowisku?
Ekolodzy zajmują się badaniem żywych istot i ich naturalnego środowiska. Patrząc na otaczający ich świat, widzą przede wszystkim zależności: pomiędzy roślinami, zwierzętami, warunkami klimatycznymi, wodnymi i geologicznymi. Procesy badane i obserwowane przez ekologów, nie zachodzą w oderwaniu od siebie – tworzą całość, dzięki której możliwe jest życie na Ziemi. Zależności pomiędzy żywymi organizmami a ich środowiskiem dotyczą całej naszej planety. Wszystko, co robimy, ma wpływ na otaczające nas środowisko. Ponieważ jesteśmy jego elementem, często możemy sami zdecydować, jak będzie ono wyglądało.
Naukę o środowisku przyrodniczym można porównać do wielkiego parasola. Znajduje się pod nim wiele różnych dyscyplin naukowych. Nauka o środowisku korzysta z ich doświadczeń, aby jak najlepiej poznać procesy rządzące żywymi organizmami i zależnościami pomiędzy nimi a otaczającym je nieożywionymi elementami środowiska. Pozwala nam także zrozumieć, w jaki sposób człowiek może zmienić swoje oddziaływanie na środowisko.
Co badają ekolodzy?
Ekolodzy badają oddziaływania pomiędzy istotami żywymi a ich środowiskiem. Oddziaływanie to zachodzi na różnych poziomach:
- BIOSFERA – powierzchnia skorupy ziemskiej zamieszkana przez żywe organizmy – sięga od morskich głębin do najniższej warstwy atmosfery;
- BIOM – zbiór wszystkich ekosystemów zajmujących obszary kuli ziemskiej, charakteryzujące się podobnym klimatem, glebą i występującymi na nich organizmami;
- EKOSYSTEM – układ obejmujący żywe organizmy, otoczenie, w którym żyją, przepływająca energię, krążącą w nim materię i wszystkie oddziaływania zachodzące pomiędzy tymi elementami. Ekosystem zawiera w sobie wszystkie czynniki niezbędne do podtrzymania życia. Jedynie energia dostarczana jest z zewnątrz – jej źródłem jest światło słoneczne;
- BIOTOP – miejsce, w którym organizmy żywe znajdą wszystko, co potrzebne jest im do życia. Elementami biotopu są: klimat, ilość światła, obecność w glebie składników pokarmowych;
- BIOCENOZA – wszystkie populacje roślin, zwierząt i mikroorganizmów żyjących na danym obszarze;
- POPULACJA- zbiór osobników danego gatunku, występująca na danym obszarze;
- ORGANIZM – każda istota żywa, która wykonuje wszystkie podstawowe czynności życiowe, czyli oddychanie, odżywianie, rozmnażanie, ruch, wzrost, rozwój. Organizm to „zbiór komórek zorganizowanych w tkanki tworzące poszczególne organy” – to np. żółw, lis, ślimak, stokrotka, krokus, bocian, żaba.
Jak człowiek oddziaływuje na środowisko?
Człowiek jest elementem środowiska geograficznego i ma zdolność oddziaływania na niego – kształtuje swoje środowisko każdego dnia. Może to czynić na wiele sposobów – niszcząc swoje otoczenie, wykorzystując nadmiernie jego bogactwa naturalne lub gospodarując nimi rozważnie. Jaką przyjmiemy postawę zależy to od nas, to dzięki naszym działaniom możemy zachować skarby natury dla przyszłych pokoleń.
