Geografię definiuje się jako naukę badającą powłokę ziemską, jej przestrzenne zróżnicowanie pod względem przyrodniczym i społeczno-gospodarczym oraz związki zachodzące między środowiskiem przyrodniczym a działalnością człowieka. 

Powłoka ziemska – część powierzchni Ziemi wraz z przylegającymi warstwami o różnych stanach skupienia, ograniczona taką głębokością i wysokością, do jakiej może sięgnąć antropogeniczna działalność człowieka.

Dzielimy ją na pięć koncentrycznych przestrzeni zwanych geosferami; są to warstwowo ułożone na sobie powłoki różniące się składem i stanem skupienia materii. Główne geosfery powłoki ziemskiej to:

  • litosfera – skorupa ziemska, lita powłoka skalna;
  • hydrosfera – powłoka wodna;
  • atmosfera – powłoka gazowa (powietrzna);
  • biosfera – powłoka życia organicznego;
  • pedosfera – powłoka glebowa;

Jan Flis: Szkolny słownik geograficzny. Warszawa: WSiP, 1986, s. 11.

 

Sfery powłoki ziemskiej i ich współzależności

Środowisko przyrodnicze, środowisko naturalne – to wszystkie elementy przyrody ożywionej (biosfery) i nieożywionej (atmosfery, hydrosfery, litosfery, pedosfery) – ściśle ze sobą powiązanych, otaczających organizmy żywe. W jego ramach można wyróżnić następujące elementy:

  • budowa geologiczna;
  • rzeźba terenu;
  • klimat;
  • stosunki wodne;
  • gleba;
  • organizmy żywe;

Środowisko przyrodnicze jest przekształcane na skutek działalności człowieka. W wyniku tych przeobrażeń powstaje środowisko geograficzne, łączące w sobie całość środowiska przyrodniczego z efektami działalności człowieka.

Podział nauk geograficznych

 

Źródła informacji geograficznej:

  • Podręczniki i encyklopedie;
  • Atlasy i mapy;
  • Roczniki statystyczne;
  • Internet;
  • Obserwacje i pomiary terenowe;
  • Czasopisma;
  • Filmy i zdjęcia;

Geograficzne systemy informacyjne:

GIS to cyfrowe (komputerowe) bazy danych o środowisku geograficznym. GIS umożliwia pozyskiwanie, gromadzenie oraz przetwarzanie danych geograficznych w celu np.:

  • badanie stanu środowiska przyrodniczego;
  • monitoring zmian środowiska;
  • ewidencjonowanie zasobów środowiska;
  • badanie zależności między elementami środowiska przyrodniczego;
  • ochrona przeciwpowodziowa;
  • analizy skutków ekstremalnych zjawisk pogodowych;
  • struktura gospodarcza na tle środowiska przyrodniczego;
  • planowanie działalności gospodarczej;
  • nadzorowanie działalności gospodarczej;
  • aktualizacja danych dotyczących infrastruktury technicznej;
  • tworzenie map cyfrowych i nawigacyjnych;
  • planowanie przestrzenne np. planowanie przestrzeni miejskiej;
  • planowanie tras podróży;

Przykłady GIS:

Mądre korzystanie ze źródeł informacji geograficznych

Czasami pracując nad różnymi projektami, potrzebujemy odpowiednich informacji, zwłaszcza konkretnych faktów i danych. Tworząc własną wiedzę, warto przestrzegać kilku istotnych zasad:

  • Sprawdzić wiarygodność źródła danych (zwłaszcza źródeł internetowych), a także ich bezstronność;
  • Ocenić, czy informacje ze źródła są aktualne (dotyczy to zwłaszcza danych dynamicznie się zmieniających np. liczby ludności państwa), przeanalizować z jakiego okresu pochodzą informacje;
  • Zweryfikować sposób zebrania danych (dotyczy zwłaszcza badań terenowych – np. czy dochowano procedur i standardów);
  • Wskazać miejsce pozyskania danych (co umożliwi ich odniesienie do konkretnej przestrzeni);
  • Prezentując informacje niebędące powszechnie znanymi faktami, należy każdorazowo przytaczać źródło i autora danych informacji, dotyczy to zwłaszcza opracowań graficznych;